Zdarzenia i incydenty lotnicze w fazie wznoszenia

Z punktu widzenia bezpieczeństwa, wznoszenie samolotu to faza lotu, w której jakikolwiek problem techniczny może doprowadzić do poważnego zdarzenia lotniczego. W przypadku np. awarii silnika, z powodu niewielkiej zwykle wysokości, pilot musi wykazać się sporymi umiejętnościami, aby utrzymać kontrolę nad pozbawionym napędu statkiem powietrznym i w deficycie czasu znaleźć najbardziej sprzyjające miejsce do lądowania. Dodatkowo musi również przezwyciężyć silną chęć zawrócenia na lotnisko, co jest zwykle niemożliwe do przeprowadzenia i najczęściej kończy się tragicznie.

W tej fazie lotu dochodzi również do szeregu innych zdarzeń, które są pochodną m.in. krótkotrwałych, ale znaczących obciążeń płatowca i jednostki napędowej, ujawniając przy okazji wszelkie zaniedbania w obsłudze technicznej statku powietrznego. Na portalu bezpieczeństwo.dlapilota.pl znajduje się 237 raportów dotyczących wypadków i incydentów odnotowanych w tej początkowej fazie lotu, które na przestrzeni ostatnich kilku lat badała Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych. Zachęcamy również do zapoznania się z zaleceniami wystosowanymi przez PKBWL, które mogą być cenną wskazówką zwiększającą bezpieczeństwo operacji lotniczych. 

Do zdarzeń i incydentów związanych z fazą wznoszenia się statku powietrznego, a których wyjaśnieniem zajęła się Państwowa Komisja Badania Wypadków Lotniczych, doszło m.in. z powodu:
  • uszkodzenia rury ssącej z powodu używania zbyt dużych momentów przy dokręcaniu korka spustowego
  • niezamierzonego wlotu statku powietrznego w fazie naboru wysokości w strefę silnej turbulencji
  • niezablokowania prawych drzwi samolotu przez pilota przed startem
  • niewykrycia błędu montażowego układu sterowania klapki wyważającej steru wysokości
  • wykonania startu na znacznie przeciążonym samolocie (o co najmniej 171 kg), z pasa startowego o długości nie gwarantującej bezpiecznego przelotu nad przeszkodami
  • oderwania samolotu od ziemi przy zbyt małej prędkości, braku wytrzymania i rozpędzenia samolotu do prędkości właściwej do przejścia na wznoszenie
  • przejścia na wznoszenie na dużym kącie natarcia w drugim zakresie prędkości
  • wykonania pierwszego zakrętu w kierunku wznoszącego się terenu na bardzo małej wysokości, co spowodowało przejście na około krytyczne kąty natarcia i lot ze zmniejszoną prędkością wznoszenia
  • wprowadzenia śmigłowca w stan przeciągnięcia wirnika nośnego podczas startu
  • pęknięcia przy tylnym dolnym narożniku żeberka nr 1 w lewej połówce statecznika poziomego
  • wykonania przez pilota gwałtownego zakrętu na wznoszeniu
  • wykonywania manewrów poniżej minimalnej bezpiecznej wysokości w lotach VFR
  • wycieku oleju z lewego silnika w trakcie wznoszenia samolotu po starcie
  • wprowadzenia samolotu na wznoszenie bez zwiększania mocy silnika i wprowadzenia na wysokości ok. 50 m w głęboki zakręt na małej prędkości lotu.
W związku z powyższymi, PKBWL wystosował szereg wskazówek i zaleceń dla operatorów samolotów i śmigłowców, które zakładają m.in. żeby:
  • przed podjęciem decyzji startu dowódcy zwracali szczególną uwagę czy osiągi statków powietrznych zapewniają bezpieczny przelot ponad szczytami istniejących przeszkód terenowych
  • przeprowadzone zostały (podczas obowiązkowych sprawdzianów umiejętności u operatora - OPC)
  • treningi z wyprowadzania samolotu z położeń nienormalnych/niebezpiecznych (abnormal
  • attitude recovery) oraz z wyprowadzania samolotu z przeciągnięcia (stall warning
  • recovery) i traktować powyższe elementy treningu jako obowiązkowe
  • natychmiast przechodzić na ręczne sterowanie statkiem powietrznym, co ma pozwolić na szybsze i efektywniejsze zmniejszenie kąta pochylenia oraz kąta natarcia
  • zaistniałe zdarzenia omówić na Konferencji Lotniczo-Technicznej
  • został zmieniony sposób zamykania korka wlewu oleju

Te i pozostałe zalecenia oraz przyczyny mogą stanowić nieocenioną lekcję dla każdego pilota. Często banalne czynności wydają się niewarte przypominania, a jednak potrafią zaważyć na rozwoju wypadków, dlatego zachęcamy do zapoznania się z raportami i uchwałami Państwowej Komisji Badania Wypadków Lotniczych dotyczącymi właśnie początkowej fazy lotu:
 
Spadek mocy silnika, upadek na ziemię i pożar samolotu Aero AT-3 R100 SP-TAR po starcie 844/11

Trzykrotny spadek prędkości samolotu Saab 340A SP-MRB i przeciągnięcie statku powietrznego podczas wznoszenia 1338/10

Gwałtowne otwarcie i zablokowanie w pozycji otwartej drzwi samolotu PZL-104 Wilga 35A SP-EAF 662/10

Nierównomierna praca silnika samolotu Jak 12M SP-ABC spowodowana uszkodzeniem rury ssącej 599/10

Usterka układu sterowania klapką wyważająca steru wysokości w samolocie Cessna 172 SP-RAP 70/10

Uchwała dot. tragicznego wypadku samolotu Cessna 172S SP-ZAP po starcie z lotniska Kraków-Czyżyny 440/09

Nieopanowanie przez pilota zawisu śmigłowcem EC 120B Colibri SP-WAM i poważne zniszczenia wskutek upadku 396/09

Powrót na lotnisko startu samolotu Cessna 152 SP-GKZ spowodowany wystąpieniem nieprawidłowych odgłosów w konstrukcji płatowca 741/08

Uchwała ws. śmiertelnego wypadku samolotu Aeroprakt A-22L SP-SDIA nad jeziorem Dworackim 737/08

Intensywny wyciek oleju z lewego silnika samolotu Piper PA-31 SP-OOI w trakcie wznoszenia 109/08

Awaryjne lądowanie samolotu Cessna 152 SP-KOL spowodowane pęknięciem cylindra podczas wznoszenia 11/07

Wykonanie niebezpiecznych ewolucji na krytycznie małej wysokości samolotu Piper-Cub SP-CUB 139/06

Śmiertelny wypadek w wyniku zaczepienia o dach budynku skrzydłem samolotu klasy specjal TS-8 Bies SPYBE 84/04

Pozostałe raporty PKBWL dotyczące incydentów i wypadków mających miejsce w fazie wznoszenia się statku powietrznego dostępne są na portalu bezpieczenstwo.dlapilota.pl

 źródło: dlapilota