Procedury odlotu

Projektowaniem procedur odlotu i przylotu zajmuje się właściwa komórka Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, która posiada certyfikat do wykonywania takich czynności. W lotnictwie SZ RP funkcjonuje komórka projektowania procedur w Szefostwie Służby Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP (SSRL SZ RP).Procedury odlotu wg wskazań przyrządów dla lotnisk w FIR-Warszawa publikowane są w Zbiorze Informacji Lotniczych AIP - Polska ,część 4 danych o lotnisku, na przykład dla lotniska EPWA, 4-1-7, SID RWY 33

Dla tras odlotu na mapie odlotu publikuje się:

1. znaczące przeszkody, które przenikają OIS (powierzchnia identyfikacji przeszkód - obstacle identyfication surface);

2. pozycję i wysokość względną otaczających przeszkód przenikających OIS;

3. najwyższą przeszkodę w strefie odlotu i każdą znaczącą przeszkodę z zewnątrz strefy, która ma wpływ na projektowanie procedury;

4. wysokość względną/bezwzględną , od której gradient większy niż 3,3% nie jest dalej stosowany;

5. wszystkie urządzenia nawigacyjne, pozycje (fixy) lub punkty drogi RNAV, radiale i odległości od DME oznaczające segmenty tras;

6. dla odlotów w dowolnym kierunku ograniczenia w postaci sektorów, które należy omijać lub sektory z minimalnym gradientem lub/i minimalną wysokością bezwzględną;

7. minimalny gradient spośród gradientów określonych dla danego sektora, nad którym spodziewane jest wykonanie przelotu;

8. gdy jest wymagane aby statek powietrzny po wykonaniu zakrętu odbywał lot z określonym kursem do czasu przechwycenia określonego radialu/namiaru, procedura określa punkt rozpoczęcia zakrętu, nakazaną linię drogi i radial/namiar do przechwycenia;

9. ograniczenia dla określonych kategorii statków powietrznych;

10.minima podstawy chmur i minima widzialności, jeżeli są one kryteriami ograniczającymi;

1. wysokości bezwzględne/poziomy lotu, opracowane w celu proceduralnej separacji przylatującego i odlatującego ruchu lotniczego.

Ustalanie procedury odlotu

Procedurę odlotu powinno ustalać się dla każdej drogi startowej, z której przewiduje się odloty według wskazań przyrządów. Powinna ona określać procedurę odlotu dla różnych kategorii statków powietrznych, opartej o przyjęty gradient procedury PDG 3,3 % przy pracujących wszystkich silnikach lub PDG zwiększony, jeżeli jest to wymagane do osiągnięcia minimalnego przewyższenia przeszkody. Procedury zakładają, że piloci nie będą stosować poprawki na wiatr podczas wektorowania radarowego przez organ kontroli zbliżania i będą stosować poprawki na znany lub przewidywany wiatr podczas lotu po trasach odlotu wyrażonych jako nakazane linie drogi. Do opracowania tych procedur przyjmuje się, iż wszystkie silniki statku powietrznego działają.

Przewyższenie nad przeszkodami

Przy opracowywaniu procedury odlotu według wskazań przyrządów podstawowym czynnikiem bezpieczeństwa branym pod uwagę jest przewyższenie nad przeszkodami. Z tego też względu określenie procedury odlotu jest determinowane przez teren otaczający lotnisko lecz może być również wymagane uwzględnienie wymagań kontroli ruchu lotniczego. Z kolei one wpływają na rozmieszczenie i rodzaj pomocy radionawigacyjnych.

Stosowane kryteria i szczegółowe metody obliczania procedur SID podane są w Doc 8168, tom II. Przestrzenie chronione i przewyższenie mające zastosowanie przy poszczególnych rodzajach odlotu są określone w następnych rozdziałach niniejszej części. Jeżeli nie opublikowano inaczej, przyjmuje się PDG równy 3,3 %.

PDG składa się z:

a) gradientu 2,5% powierzchni identyfikacji przeszkód lub gradientu opartego o najbardziej krytyczną przeszkodę przenikającą przez te powierzchnie, zależnie od tego, który z nich jest gradientem większym (patrz: rys. II-3-2 i II-4-1), oraz

b) zwiększenia o 0,8 % przewyższenia nad przeszkodą.

Standardowy odlot według wskazań przyrządów (SID - standard instrument departure route)

Standardowy odlot wg wskazań przyrządów SID jest to wyznaczona trasa odlotu zgodnie z przepisami dla lotów według wskazań przyrządów (IFR), łącząca lotnisko odlotu lub określoną drogę startową lotniska ze znaczącym punktem nawigacyjnym, zwykle na wyznaczonej trasie ATS, od którego zaczyna się faza lotu po trasie. SID kończy się w pierwszej pozycji (fix) nad pierwszym urządzeniem/punktem drogi RNAV następującej po fazie procedury odlotu.

Rodzaje odlotów:

1. ODLOTY NA WPROST

Odlot na wprost jest odlotem, w którym linia drogi odlotu nie odchyla się więcej niż 15º od linii centralnej drogi startowej. W przypadku istnienia przeszkód mających wpływ na trasę odlotu przyjęte gradienty procedury większe niż 3,3% są publikowane do wysokości bezwzględnej/względnej, powyżej której gradient 3,3% jest uważany za zasadniczy. Gradienty do wysokości względnej 60m (200 ft) lub mniejszej, uwarunkowane blisko położonymi przeszkodami, nie są określane. W tych przypadkach informacje o odpowiednich przeszkodach są publikowane, jak wskazano w części II, rozdział 4 (patrz rys. II-2-2).

 

2. ODLOTY Z ZAKRĘTEM

Gdy droga odlotu wymaga wykonania zakrętu większego niż 15º, konstruuje się strefę zakrętu. Zakręty mogą być określone na wysokości bezwzględnej/względnej nad pozycją (fix) i nad urządzeniem nawigacyjnym. Zakłada się lot po prostej aż do osiągnięcia wysokości bezwzględnej/względnej przynajmniej 120 m (394 ft), lub 90 m (295 ft) dla śmigłowców, nad wzniesieniem DER. W niniejszym dokumencie nie ma żadnych postanowień odnośnie odlotów z zakrętem wymagających wykonania zakrętu poniżej 120 m (394 ft), lub 90 m (295 ft) dla śmigłowców, nad wzniesieniem DER. Gdy lokalizacja i/lub wysokość względna przeszkód wyklucza konstrukcję drogi odlotu z zakrętem, która odpowiadałaby wymaganiom kryteriów minimalnej wysokości względnej zakrętu, procedury odlotu z zakrętem powinny być ustalane w konsultacji z zainteresowanymi użytkownikami statków powietrznych, uwzględniając warunki lokalne.

 

3. ODLOTY W DOWOLNYM KIERUNKU

Gdy nie przewiduje się prowadzenia po określonej linii drogi, opracowuje się kryteria odlotu stosując metodę odlotu w dowolnym kierunku. Procedura odlotu rozpoczyna się nad końcem rozporządzalnej drogi startowej (DER), który jest końcem strefy deklarowanej dla startu (np. koniec drogi startowej lub strefy wydłużonego startu, jeżeli taka jest ustalona). Punkt oderwania jest zmienny dlatego procedurę odlotu opracowuje się z takim założeniem, że zakręt na wysokości 120 m (394 ft) nad wzniesieniem lotniska nie będzie rozpoczynał się zanim nie zostanie osiągnięta odległość 600 m od początku drogi startowej. Jeżeli nie określono inaczej, dla procedur odlotu przyjmuje się PDG 3,3 % i wznoszenie po prostej w kierunku przedłużenia linii centralnej drogi startowej aż do osiągnięcia 120 m (394 ft) nad wzniesieniem lotniska.

 Procedura podstawowa zapewnia, że:

a) statek powietrzny będzie się wznosił na kierunku przedłużenia linii centralnej drogi startowej do wysokości względnej 120 m (394 ft) zanim mogą być nakazane zakręty, oraz

b) będzie zachowane przewyższenie nad przeszkodami co najmniej 90 m (295 ft) zanim mogą być nakazane zakręty większe niż 15º.

Procedura odlotu w dowolnym kierunku jest opracowywana w oparciu o jedno z podanych niżej rozwiązań lub ich kombinację:

a) przypadek standardowy - gdy żadna z przeszkód nie przebija 2,5 procentowej powierzchni identyfikacji przeszkód (OIS) i przewyższenie nad przeszkodami wynosi co najmniej 90 m (295 ft), to wznoszenie 3,3 % do 120 m (394 ft) będzie spełniać wymagania dotyczące przewyższenia nad przeszkodami dla zakrętu w dowolnym kierunku (patrz Strefa 1);

b) określona wysokość bezwzględna/względna zakrętu - gdy przeszkody wykluczają wykonanie zakrętu w dowolnym kierunku na 120 m (394 ft), to procedura określa wznoszenie 3,3% do ustalonej wysokości bezwzględnej/względnej, na której może być wykonany zakręt w dowolnym kierunku (patrz Strefa 2);

c) przyjęty gradient procedury - gdy występuje(ą) przeszkoda(y), to procedura może określać minimalny gradient większy niż 3,3 % do wyznaczonej wysokości bezwzględnej/względnej zanim będzie dozwolone wykonanie zakrętu (patrz Strefa 3);

d) odloty w sektorze - gdy występuje(ą) przeszkoda(y) to procedura może określać sektor lub sektory, dla których jest wyznaczony minimalny gradient lub minimalna wysokość bezwzględna/względna wykonania zakrętu (np. „wznoszenie po prostej do wysokości bezwzględnej/względnej przed rozpoczęciem zakrętu w kierunku na wschód (w sektorze 0-180°) i do wysokości bezwzględnej/względnej przed rozpoczęciem zakrętu w kierunku na zachód (w sektorze 180°-360°).

Gdy przeszkody nie pozwalają na opracowanie procedur odlotu w dowolnym kierunku, konieczne jest:

a) wykonywanie lotu po trasie odlotu, lub

b) upewnienie się, że pułap chmur i widzialność pozwoli na minięcie lub ominięcie przeszkód w locie z widocznością.

Na wielu lotniskach dla celów kontroli ruchu lotniczego nie jest wymagane ustalenie standardowych tras odlotów wg wskazań przyrządów, jednakże mogą istnieć przeszkody w pobliżu lotniska, które powinny być wzięte pod uwagę przy decydowaniu czy powinny być ustanowione ograniczenia przy odlotach. Jeżeli lotnisko nie ma odpowiednich pomocy radionawigacyjnych, należy stosować kryteria odlotu w dowolnym kierunku. Jeżeli dla odlotu nie można zapewnić odpowiedniego kryterium przewyższenia nad przeszkodami, należy w takim przypadku ustalić minima operacyjne lotniska pozwalające na ominięcie przeszkód w locie IFR z widocznością. Jeżeli jest to tylko możliwe zaleca się opracowanie i stosowanie odlotów na wprost.